بهزیستی نیشابور پایگاه اطلاع رسانی بهزیستی نیشابور
تعاریف و مفاهیم حوزه‌ی آسیبهای اجتماعی
آسیب اجتماعی:
در یک نظام اجتماعی هرگاه رفتاری به طور مشخص با هنجار های اجتماعی تعارض پیدا کند که موجب کاهش یا از دست دادن کارایی و عملکرد مثبت فرد، خانواده یا گروه های اجتماعی شود ، آسیب اجتماعی شناخته می شود.
آسیب دیده اجتماعی :
اگر فرد در مواجهه با فشار های اقتصادی ، اجتماعی، و ورانی فاقد مهارت های زندگی باشد و یا در بکارگیری شیوه های مقابله ضعیف و یا ناتوان باشد امکان سازگاری و انطباق با محیط را از دست داده و رفتارش با هنجارهای اجتماعی مغایرت یافته و از مسیر زندگی مناسب خارج می شود.
بحران:
در چنین شرایطی فرد در نیل به اهداف مهم زندگی خود با ناکامی مواجه می شود و چون امکان مواجهه و مقابله موثر با عامل یا عوامل استرس زا را ندارد و امکان سازگاری و انطباق با شرایط موجود را نیز ندارد لذا دچار گسیختگی عمیقی می شود و عملکرد مثبت فرد در خانواده ، گروه ها و اجتماع مختل می شود
برنامه اورژانس اجتماعی با هدف کنترل و کاهش آسیب های اجتماعی ، قضا زدایی و توانمند سازی افراد در معرض آسیب و آسیب دیده اجتماعی از سال 1389/ در قالب 4 فعالیت مداخله در بحران های فردی ، خانوادگی و اجتماعی – مداخله در خانواده به منظور کاهش طلاق – خدمات سیار اورژانس اجتماعی – خط تلفن فوریت های اجتماعی (123) در این شهرستان آغاز به کار نموده تا به گروه هدف خدمات تخصصی در راستای حل بحران و توانمند سازی آنها را ارائه نماید.
گروه هدف آسیبهای اجتماعی :
- زوجین متقاضی طلاق و افراد دارای اختلاف خانوادگی حاد
- زنان و دختران در معرض آسیب یا آسیب دیده اجتماعی
- افرادی که قصد خودکشی دارند یا اقدام به خودکشی کرده اند
- کودکان خیابانی و کار
- همسران آزار دیده
- کودکان آزار دیده
- دختران و پسران فراری از منزل
- مبتلایان به اختلال هویت جنسی (S)
برنامه های اورژانس اجتماعی شامل فعالیت های ذیل است:
- مرکز مداخله در بحران های فردی – خانوادگی و اجتماعی (مرکز اورژانس اجتماعی )
- پایگاه خدمات اجتماعی
- خط تلفن اورژانس اجتماعی ( یک،دو،سه /123)
- خدمات سیار اورژانس اجتماعی
اصول اورژانس اجتماعی :
- حذف آسیب های اجتماعی ممکن نیست اما با برنامه ریزی مناسب می توان آن را کنترل کرد
- ارائه خدمات در برنامه اورژانس اجتماعی باید حدا قل دارای سه ویژگی تخصصی بودن به موقع بودن و در دسترس بودن باشد تا مصداق ضرب المثل نوش دارو پس از مرگ سهراب نباشد
- به دلیل ماهیت فرابخشی آسیب های اجتماعی در اجرای این برنامه همکاری های درون سازمانی و برون سازمانی نقش بسزایی دارد
- کار تیمی در این برنامه بسیار مهم است
- به فرد خانواده و جامعه توجه می شود و برنامه و مداخله باید با رویکرد علمی باشد
- مساله یابی به موقع فعال بودن و پاسخگو بودن در این برنامه مهم است
- به توانمند سازی اجتماعی محور با رویکرد منطقی و محلی توجه می شود
- فراگیر شود و جامعیت داشته باشد
- زمینه مشارکت سازمان های مردم نهاد (نهاد های مدنی) فراهم شود
اهداف:
- کنترل و کاهش بحران های فردی – خانوادگی و اجتماعی
- در دسترس قرار دادن خدمات تخصصی و اورژانسی سازمان بهزیستی به آحاد جامعه
- ارتقاء توانمندی ها افراد در معرض آسیب و آسیب دیده اجتماعی جهت مقابله با مسائل اجتماعی در شرایط بحرانی از طریق ارائه خدمات تخصصی و به موقع
- ایجاد زمینه مشارکت مردم و سازمان های غیر دولتی
- جایگزینی مداخلات روانی – اجتماعی از مداخلات قضائی و انتظامی
- انجام مداخلات روانی – اجتماعی در کنار مداخلات قضائی
- قضا زدایی و پیشگیری از جرم
از آنجائیکه آسیب اجتماعی عملکرد مثبت و موثر فرد، خانواده یا گروه های اجتماعی را تحت تاثیر قرار داده بنابراین بالذات مخرب است چرا که انسان موجودی اجتماعی است و ناگریز از قرار گرفتن در چرخه ی روابط اجتماعی است لذا اگر رفتار فرد با قوانین و هنجارهای تعیین شده نظام اجتماعی که در آن زندگی می کند فاصله بگیرد یا مغایرت داشته باشد دچار بحران خواهد شد و اگر توانمندی لازم برای انطباق و سازگاری با شرایط موجود را نداشته باشد در معرض آسیب اجتماعی قرار می گیرد.
آسیب اجتماعی نه تنها در ابعاد فردی مخرب است که تهدیدی برای از بین بردن آرامش روانی جامعه و خطر بزرگی برای سلامت بدنه جامعه ، می باشد و به نوعی فلج توانمندی های فردی و جمعی است.
با توجه به اینکه آسیب های اجتماعی محصول فرایند پیچیده و همه جانبه ای است که ریشه در بافت اجتماعی ، خانوادگی ،اقتصادی ،فرهنگی و سیاسی دارد . نحوه مداخلات و اثربخشی اقدامات با هدف کاهش و کنترل آسیب های اجتماعی جز با تعامل و همکاری بین بخشی در بین تمام دستگاههای ذیربط میسر نمی باشد که متاسفانه به دلیل نوع نگاه و انتظار جامعه و دستگاهها در عمل معمولاً بهزیستی پیشگام و انفرادی عمل می نماید یشنهاد می شود نقش هر یک از دستگاهها در مواجهه با آسیب های اجتماعی در سطح پیشگیری ، مداخله ، حمایت و توانمند سازی گروه هدف مشخص گردد. در این راستا دستگاههای معین ( آموزش وپرورش ، کمیته امداد ،نیروی انتظامی ، دادگستری ،پزشکی قانونی ، دانشکده علوم ژزشکی ،اداره کاروتامین اجتماعی، سازمان تبلیغات و …) می نوانند اثر گذار باشند .
آسیب های عمده ی شهرستان و پراکنش مکانی آسیب ها
آسیب های عمده شهرستان به ترتیب شیوع و اهمیت آن طلاق-اعتیاد-بدسرپرستی-خشونت های خانگی-خودکشی و فرار از منزل می باشد.
پراکنش برخی از آسیب ها به گونه ای است که می توان برای آن محدوده ی جغرافیایی خاصی تعیین کرد مثلا موج کودک آزاری و کودکان بد سرپرست در مناطق پایین شهر و سکونتگاه های غیر رسمی و جرم خیز کاملا مشهود است ( منطقه 14 معصوم – گنبد سبز) در خصوص آسیب طلاق با محوریت عهد شکنی زوجین که با فراوانی غریب به 50 درصد می باشد نمی توان تمیز جغرافیایی و اقتصادی تعیین نمود متاسفانه در میان تمام اقشار با سطوح اقتصادی – اجتماعی و فرهنگی و تحصیلات متفاوت ، منتشر می باشد اعتیاد نیز همچون خیانت معضلی فراگیر است ولی در طبقات اقتصادی بالا به دلیل تامین اقتصادی و رفاهی نمود کمتری دارد طلاق نیز در تمامی مناطق جغرافیایی منتشر می باشد ولی فراوانی آن در طبقه مرفه کمتر می باشد.
همچنین فراوانی تقاضای طلاق در زوجین با تحصیلات پایین بیشتر و نیز زوجینی که در سنین پایین ازدواج کرده اند فراوانی بیشتری در متقاضیان طلاق دارند .
